O informe ‘Lindano. Presente dun legado tóxico’ analiza a presenza do lindano, e doutros isómeros do hexaclorociclohexano xerados na súa fabricación, nas demarcacións hidrográficas españolas durante o ano 2019.
Trátase dunha substancia perigosa que foi utilizada masivamente como insecticida con fins agrícolas e non agrícolas. Desde a súa prohibición considérase un residuo tóxico presente aínda nas demarcacións hidrográficas españolas en 2019.
Ano tras ano, os resultados seguen mostrando que a contaminación con lindano das augas superficiais e subterráneas españolas requiren unha urxente descontaminación de residuos, chan e auga. De feito, nalgunhas concas, a presenza deste tóxico aumentou. Os datos deste informe foron proporcionados polo Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico en resposta a unha petición de información ambiental formulada por Ecoloxistas en Acción.
Substancia tóxica
O lindano é un isómero químico do hexaclorociclohexano ( HCH) que foi utilizado como praguicida no pasado. É unha substancia organoclorada prohibida desde 2008 na UE e clasificada como substancia perigosa prioritaria. Está recollida co n.º 18 no anexo X da Directiva Marco da auga (Directiva 2000/60/CE).
Algunhas das súas características son:
- Persistencia. O seu biodegradación é lenta.
- Toxicidade. Causa efectos adversos na maioría das especies animais e no medio natural en xeral. Desde xuño do 2015 está clasificado pola Organización Mundial da Saúde como canceríxeno para os seres humanos. Pertence ao grupo 1, onde se inclúen procesos industriais e compostos químicos cuxa toxicidade está comprobada. Hoxe xa non é un praguicida», senón que é unha substancia perigosa prioritaria.
- Mobilidade. Presenta unha elevada volatilidade.
- Bioacumulación e biomagnificación. A súa alta afinidade polas graxas, ao unirse facilmente a este tipo de tecido, xunto coa difícil biodegradación, facilita que estes compostos acumúlense na cadea trófica e que a súa concentración elévese en niveis tróficos superiores. De feito, nos anos 70 do pasado século chegouse a detectar a presenza destes compostos na graxa dos pingüíns da Antártida.
Os datos do informe mostran a necesidade de incrementar a vixilancia e establecer medidas de redución e eliminación deste perigoso tóxico.
Situación de «abandono»
Ecoloxistas en Acción denuncia que «o abandono da situación segue a ser a tónica imperante nas administracións implicadas». Despois de décadas de contaminación, engaden, «a Xunta nin siquera cumpliu co prometido e carece aínda dun estudo exhaustivo do estado do solo nas parroquias porriñesas máis afectadas polo lindano esparexido por Zeltía a mediados do século pasado».
Mentres, subliñan os ecoloxistas, «o Concello do Porriño é incapaz tan siquera de participar en Lindanet, o programa europeo para a descontaminación dos territorios afectados».
Non se salva tampouco o Ministerio para a Transición Ecolóxica, o seu organimos de cunca, a Confederación Hidrográfica do Miño – Sil permanece impasible ante a altisima concentración deste tóxico canceríxeno nas augas da súa competencia que reflicten o seus propios informes.
Canceríxeno
Por iso, a organización ecoloxista reclama á Xunta de Galicia, ao Concello de Porriño e a Confederación Hidrográfica do Miño-Sil responsables de velar pola calidade dos ríos e augas subterráneas da súa competencia, accións urxentes que reduzan a exposición a un contaminante que pon en grave risco a saúde humana, causando, á súa vez, unha considerable deterioración no medio ambiente.
